1
2
3
4
5
6
7
8
9
صوفی از پرتو مِی رازِ نهانی دانست
قدر مجموعهٔ گل، مرغِ سَحَر داند و بس
ای که از دفترِ عقل، آیت عشق آموزی
مِی بیاور که ننازد به گلِ باغِ جهان
عرضه کردم دو جهان بر دلِ کاراُفتاده
سنگ و گِل را کُنَد از یُمنِ نظر لعل و عقیق
آن شد اکنون که ز افسوس عَوام اندیشم
لطفش آسایش ما مَصلحتِ وقت ندید
حافظ این گوهرِ مَنظوم که از طَبع اَنگیخت
گوهرِ هر کس از این لعل، توانی دانست
که نه هر کو ورقی خواند، معانی دانست
ترسم این نکته به تَحقیق ندانی دانست
هر که غارتگریِ بادِ خزانی دانست
به جز از عشقِ تو باقی همه فانی دانست
هر که قَدرِ نفسِ بادِ یمانی دانست
مُحتَسِب نیز در این عیشِ نهانی دانست
ور نه از جانبِ ما دلنگرانی دانست
زَ اثرِ تربیتِ آصِفِ ثانی دانست
1
صوفی از پرتو مِی رازِ نهانی دانست
گوهرِ هر کس از این لعل، توانی دانست
2
قدر مجموعهٔ گل، مرغِ سَحَر داند و بس
که نه هر کو ورقی خواند، معانی دانست
3
ای که از دفترِ عقل، آیت عشق آموزی
ترسم این نکته به تَحقیق ندانی دانست
4
مِی بیاور که ننازد به گلِ باغِ جهان
هر که غارتگریِ بادِ خزانی دانست
5
عرضه کردم دو جهان بر دلِ کاراُفتاده
به جز از عشقِ تو باقی همه فانی دانست
6
سنگ و گِل را کُنَد از یُمنِ نظر لعل و عقیق
هر که قَدرِ نفسِ بادِ یمانی دانست
7
آن شد اکنون که ز افسوس عَوام اندیشم
مُحتَسِب نیز در این عیشِ نهانی دانست
8
لطفش آسایش ما مَصلحتِ وقت ندید
ور نه از جانبِ ما دلنگرانی دانست
9
حافظ این گوهرِ مَنظوم که از طَبع اَنگیخت
زَ اثرِ تربیتِ آصِفِ ثانی دانست
۱. کشف اسرار از طریق می: حافظ بیان میکند که صوفی با نوشیدن می، رازهای نهان را درک میکند و گوهر درونی هر فرد را میتوان از تأثیر این شراب در او شناخت. این اشارهای به دریافت حقیقت از طریق شور و جذبه عرفانی دارد.
۲. درک ارزش واقعی گل: تنها مرغ سحر (بلبل) است که میتواند ارزش واقعی گل را بداند، زیرا از آن تغذیه و بهرهبرداری میکند. هر کسی که فقط به خواندن و دانستن اکتفا کند، نمیتواند به عمق معانی برسد. این بیت توصیهای به درک عمیقتر و تجربه عملی است.
۳. عشق و عقل در تضادند: کسی که تنها از طریق عقل، عشق را میجوید، ممکن است هرگز به حقیقت آن پی نبرد. زیرا عشق چیزی فراتر از تحلیل عقلانی است و باید آن را با قلب و جان حس کرد.
۴. ناپایداری دنیا: حافظ توصیه میکند که شراب بیاورید، زیرا کسی که حقیقت بیثباتی جهان را درک کند، دیگر فریب زیباییهای زودگذر آن را نخواهد خورد. این اشارهای به گذرا بودن دنیا و بیاعتباری آن دارد.
۵. بیارزش بودن دنیا در برابر عشق: او میگوید که تمام دنیا را بر دل خود عرضه کرد، اما در نهایت دریافت که همه چیز فانی است و فقط عشق تو (معشوق یا حقیقت مطلق) ارزش ماندن دارد.
۶. قدرت نظر و تحول: هر کس که بتواند ارزش نفس باد یمانی (نسیم مقدس یمن) را درک کند، قادر خواهد بود که سنگ و گل را به لعل و عقیق تبدیل کند. این اشارهای به قدرت نگاه و تأثیر معنویت در زندگی دارد.
۷. ترس از داوری عوام: حافظ افسوس میخورد که اکنون از قضاوت عوام نگران شده است، حتی محتسب (نماینده شرع) نیز از این لذت پنهانی آگاه شده است. این انتقاد از جامعهای است که لذتهای معنوی و شخصی را تحت کنترل قرار میدهد.
۸. بیتوجهی معشوق به دل عاشق: حافظ میگوید که معشوق (یا حقیقت) به مصلحت زمان، لطف و توجه خود را از ما دریغ کرده، وگرنه از جانب ما هیچ نگرانی و دلهرهای نبود. این اشارهای به دست نیافتنی بودن حقیقت در شرایط سخت دارد.
۹. ارزش شعر حافظ: حافظ در پایان میگوید که این گوهرهای منظوم (اشعارش) نتیجه پرورش و تربیت آصف ثانی (وزیر بزرگ) است. این نشاندهنده تأثیر حمایت معنوی و فکری در خلق آثار ارزشمند است.
📌 نتیجه فال:
🔹 حقیقت را نمیتوان تنها با مطالعه به دست آورد، بلکه نیاز به تجربه و درک عملی دارد.
🔹 دنیا ناپایدار است و نباید به زیباییهای فانی آن دل بست.
🔹 عشق فراتر از عقل است و نمیتوان آن را صرفاً با استدلال درک کرد.
🔹 قدرت معنویت و نگرش درست میتواند زندگی را دگرگون کند.
🔹 ترس از داوری عوام نباید مانع از لذت بردن از زندگی و معنویت شود.
🔹 گاهی حقیقت یا معشوق از ما روی برمیگرداند، اما این به معنای نبودن آن نیست.
🎯 توصیه:
🔸 زندگی را از دیدگاهی عمیقتر ببینید و به ظواهر فریبنده آن دل نبندید.
🔸 تجربههای عملی را بر دانش نظری ترجیح دهید.
🔸 از قضاوتهای مردم نترسید و راه خود را ادامه دهید.
🔸 از قدرت درونی و معنوی خود برای تغییر زندگی استفاده کنید.
🔸 عشق را با تمام وجود حس کنید، نه اینکه صرفاً درباره آن بیندیشید.
شاهد فال حافظ: شاهد غزل در فال حافظ نقطهی کلیدی تعبیر فال است
روضهٔ خُلدِ برین خلوتِ درویشان است
مایهٔ مُحتشمی، خدمتِ درویشان است
گَنج عزّت که طِلِسماتِ عجایب دارد
فتحِ آن در نظرِ رحمتِ درویشان است
قصرِ فردوس که رضوانش به دَربانی رفت
مَنظَری از چمنِ نُزهَتِ درویشان است
این غزل بر ارزش و مقام درویشان و سادهزیستان تأکید دارد. شاعر بیان میکند که بزرگی و شکوه حقیقی در فروتنی و خدمت به درویشان نهفته است، نه در تجملات دنیوی. همچنین اشاره دارد که نعمتهای بهشتی و عزت حقیقی برای کسانی است که نگاهشان بر پایهی رحمت و معنویت است، نه مادیات.
پیام شاهد فال:
- عظمت در فروتنی است: این فال نشان میدهد که شکوه و بزرگی واقعی در تواضع و کمک به دیگران نهفته است.
- رحمت، کلید گنجهای پنهان است: اگر به دنبال موفقیت و برکت هستید، با نگاه رحمت و مهربانی به دیگران بنگرید.
- بهشت، پاداش روحهای پاک است: این فال به شما نوید میدهد که آرامش و نعمتهای پایدار نصیب کسانی خواهد شد که در مسیر معنویت و نیکی گام برمیدارند.
🔮 نتیجه شاهد فال: این فال توصیه میکند که اگر در جستجوی عزت و آرامش هستید، به کمک و همراهی با افراد نیکاندیش و فروتن بپردازید. موفقیت واقعی در خدمت به دیگران و داشتن قلبی سرشار از رحمت و محبت است.
نکات تفسیر غزل 49 حافظ
وزن غزل: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن
بحر غزل: رمل مثمن مخبون محذوف
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: دیوان پرویز ناتل خانلری
مقدمه
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
غزل شماره ۴۸ حافظ :
به کوی میکده هر سالکی که ره دانست
غزل شماره ۵۰ حافظ :
روضه خلد برین خلوت درویشان است