1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
ترا که هر چه مراد است در جهان داری
بخواه جان و دل از بنده و روان بستان
میان نداری و دارم عجب که هر ساعت
بیاضِ رویِ ترا، نیست نقشِ دَرخور از آنک
بنوش می که سبکروحی و لطیف مدام
مکن عتاب ازین بیش و جور بر دل ما
به اختیارت اگر صد هزار تیر جفاست
بکِش جفای رقیبان مدام و جور حسود
به وصل دوست گرت دست میدهد یکدم
چو گل به دامن ازین باغ میبری حافظ
چه غم ز حال ضعیفان ناتوان داری
که حکم بر سر آزادگان روان داری
میان مجمع خوبان کنی میانداری
سوادی از خط مشکین بر ارغوان داری
علی الخصوص در این دم که سرِ گران داری
بکن هر آنچه توانی که جای آن داری
به قصد خون منِ خسته در کمان داری
که سهل باشد اگر یارِ مهربان داری
برو که هر چه مراد است در جهان داری
چه غم ز ناله و فریاد باغبان داری
1
ترا که هر چه مراد است در جهان داری
چه غم ز حال ضعیفان ناتوان داری
2
بخواه جان و دل از بنده و روان بستان
که حکم بر سر آزادگان روان داری
3
میان نداری و دارم عجب که هر ساعت
میان مجمع خوبان کنی میانداری
4
بیاضِ رویِ ترا، نیست نقشِ دَرخور از آنک
سوادی از خط مشکین بر ارغوان داری
5
بنوش می که سبکروحی و لطیف مدام
علی الخصوص در این دم که سرِ گران داری
6
مکن عتاب ازین بیش و جور بر دل ما
بکن هر آنچه توانی که جای آن داری
7
به اختیارت اگر صد هزار تیر جفاست
به قصد خون منِ خسته در کمان داری
8
بکِش جفای رقیبان مدام و جور حسود
که سهل باشد اگر یارِ مهربان داری
9
به وصل دوست گرت دست میدهد یکدم
برو که هر چه مراد است در جهان داری
10
چو گل به دامن ازین باغ میبری حافظ
چه غم ز ناله و فریاد باغبان داری
1. بینیازی و بیتفاوتی در برابر نیازمندان: در بیت نخست، شاعر خطاب به فردی صاحب قدرت و ثروت میگوید که تو هر آنچه در دنیا میخواهی داری، پس چرا به حال افراد ضعیف و ناتوان بیتوجهی؟ این بیت بر بیاعتنایی برخی افراد نسبت به رنج دیگران و خودمحوری آنها دلالت دارد.
2. تسلیم در برابر معشوق یا قدرت برتر: در بیت دوم، شاعر از معشوق (یا قدرت برتر) میخواهد که جان، دل و روان او را بگیرد، زیرا او حکمرانی بیچونوچرا بر آزادگان دارد. این میتواند اشارهای به عشق مطلق و تسلیم عاشق در برابر معشوق باشد.
3. تناقض در موقعیت فردی و اجتماعی: در بیت سوم، شاعر به تناقضی اشاره میکند؛ معشوق، میان و کمر ندارد (که نماد ضعف است)، اما در میان خوبان همیشه نقش محوری و قدرت دارد. این بیت میتواند به ظرافت و جذابیت بیبدیل معشوق و نقش او در قلب دیگران اشاره داشته باشد.
4. زیبایی ظاهری آمیخته با جذابیت درونی: در بیت چهارم، شاعر زیبایی چهرهی معشوق را وصف میکند. رنگ چهرهاش همچون گل ارغوانی است، اما خط سیاه ابروانش بر آن سایه افکنده است. این بیت به ترکیب زیبایی و رمز و راز در وجود انسانها اشاره دارد.
5. لذت از لحظات و دوری از غم: در بیت پنجم، حافظ توصیه میکند که شراب بنوش، زیرا سبکروح و لطیف خواهی شد. بهویژه اکنون که ذهنی آشفته و حالتی سنگین داری، این میتواند راهی برای رهایی از غمها باشد. این بیت، استعارهای از رهایی از دغدغهها و لذت بردن از لحظات زندگی است.
6. پذیرش سرنوشت و بخشش معشوق: در بیت ششم، شاعر از معشوق میخواهد که بیش از این او را سرزنش نکند. اما در نهایت، او هر ظلم و ستمی را از معشوق میپذیرد، چراکه حق او را فراتر از هر چیز میداند. این بیت نشاندهندهی عشق بیقیدوشرط و تحمل سختیها در راه عشق است.
7. آمادگی برای تحمل سختیهای عشق: در بیت هفتم، شاعر میگوید که اگر معشوق بخواهد، میتواند صدها تیر جفا به سوی او پرتاب کند، چراکه عاشق بیچونوچرا تسلیم است. این نشاندهندهی وفاداری و استقامت در عشق است.
8. اهمیت یار مهربان در برابر دشمنان: در بیت هشتم، شاعر میگوید که اگر یار مهربانی داشته باشی، تحمل حسادتها و دشمنیهای دیگران آسان خواهد شد. این بیت بر نقش عشق و حمایت در کاهش سختیهای زندگی تأکید دارد.
9. وصال، بالاترین سعادت انسان: در بیت نهم، شاعر تأکید میکند که اگر یک لحظه به وصال یار برسی، همهی خواستههایت در جهان برآورده شده است. این میتواند اشارهای به دستیابی به آرزوهای بزرگ و شیرینی تحقق آنها داشته باشد.
10. لذت بردن از موفقیت و بیتوجهی به منتقدان: در بیت پایانی، شاعر به خود یادآوری میکند که همچون گل، بهرهی خود را از این باغ (زندگی) برده است، پس چرا باید نگران نالههای باغبان (منتقدان) باشد؟ این بیت تشویق به استفاده از فرصتهای زندگی و بیتوجهی به سرزنشهای دیگران است.
📌 نتیجه فال:
🔸 به فرصتهای زندگی توجه کنید و از آنها بهره ببرید.
🔸 تحمل سختیها و رنجهای عشق، بخشی از مسیر رسیدن به خواستههاست.
🔸 اگر پشتیبانی یک دوست یا همراه مهربان را دارید، دشمنیها و مشکلات بیاهمیت خواهند شد.
🔸 به جای نگرانی از سرزنش دیگران، از موفقیتها و لذتهای زندگی بهرهمند شوید.
🔸 عشق حقیقی نیازمند پذیرش، صبر و فداکاری است.
🎯 توصیه:
به دنبال لذتهای زودگذر نباشید، اما از لحظات زندگی نیز غافل نشوید. اگر هدفتان والاتر از مسائل روزمره است، باید آمادهی تحمل سختیها باشید. همچنین، برای رسیدن به آرامش و خوشبختی، بیهوده درگیر قضاوتهای دیگران نشوید.
شاهد فال حافظ: شاهد غزل در فال حافظ نقطهی کلیدی تعبیر فال است
صبا تو نکهت آن زلف مشکبو داری
به یادگار بمانی که بوی او داری
دلم که گوهر اسرار حسن و عشق در اوست
توان به دست تو دادن گرش نکو داری
در آن شمایل مطبوع هیچ نتوان گفت
جز این قدر که رقیبان تندخو داری
این فال نشانهای از دلبستگی و خاطرهای از یاری دور است که عطر وجودش همچنان در دل و جان باقی مانده است. همچنین، حامل پیامی درباره رازهای دل و زیبایی پنهان است که باید به درستی حفظ شود.
پیام شاهد فال:
- حفظ یاد یار: همچنان که صبا بوی زلف یار را با خود دارد، تو نیز خاطره و نشانی از او را در دل داری.
- امانتداری عشق: دل چون گوهری پرارزش است، باید آن را به دستانی سپرد که لایق حفظ آن باشند.
- زیبایی و حسادت: جذابیت و محبوبیت گاه موجب حسادت دیگران میشود، اما این نیز نشانه ارزشمندی است.
🔮 نتیجه شاهد فال: این فال تو را به حفظ ارزشهای درونی، مراقبت از احساسات و آگاهی از حسادتهای اطرافیان دعوت میکند.
نکات تفسیر غزل 436 حافظ
وزن غزل:مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن
بحر غزل:مجتث مثمن مخبون محذوف
قالب شعری: غزل
منبع اولیه:دیوان پرویز ناتل خانلری