1
2
3
4
5
6
7
8
9
یاد باد آن که ز ما وقتِ سفر یاد نکرد
آن جوانبخت که میزد رقمِ خیر و قبول
کاغذین جامه به خوناب بشویم که فلک
دل به امّیدِ صدایی که مگر در تو رسد
سایه تا بازگرفتی ز چمن مرغِ سحر
شاید ار پیکِ صبا، از تو بیاموزد کار
کِلْکِ مَشّاطِهٔ صُنعَش نَکِشد نقشِ مراد
مطربا پرده بگردان و بزن راهِ حجاز
غزلیاتِ عراقیست سرودِ حافظ
به وداعی دلِ غمدیدهٔ ما شاد نکرد
بندهٔ پیر ندانم ز چه آزاد نکرد
رهنمونیم به پایِ عَلَمِ داد نکرد
نالهها کرد در این کوه که فرهاد نکرد
آشیان در شِکَنِ طُرِّهٔ شمشاد نکرد
زانکه چالاکتر از این حرکت باد نکرد
هر که اقرار بدین حُسنِ خداداد نکرد
که به این راه بشد یار و ز ما یاد نکرد
که شنید این رهِ دلسوز که فریاد نکرد
1
یاد باد آن که ز ما وقتِ سفر یاد نکرد
به وداعی دلِ غمدیدهٔ ما شاد نکرد
2
آن جوانبخت که میزد رقمِ خیر و قبول
بندهٔ پیر ندانم ز چه آزاد نکرد
3
کاغذین جامه به خوناب بشویم که فلک
رهنمونیم به پایِ عَلَمِ داد نکرد
4
دل به امّیدِ صدایی که مگر در تو رسد
نالهها کرد در این کوه که فرهاد نکرد
5
سایه تا بازگرفتی ز چمن مرغِ سحر
آشیان در شِکَنِ طُرِّهٔ شمشاد نکرد
6
شاید ار پیکِ صبا، از تو بیاموزد کار
زانکه چالاکتر از این حرکت باد نکرد
7
کِلْکِ مَشّاطِهٔ صُنعَش نَکِشد نقشِ مراد
هر که اقرار بدین حُسنِ خداداد نکرد
8
مطربا پرده بگردان و بزن راهِ حجاز
که به این راه بشد یار و ز ما یاد نکرد
9
غزلیاتِ عراقیست سرودِ حافظ
که شنید این رهِ دلسوز که فریاد نکرد
1. یاد سفر و وداع: در این بیت، حافظ از خاطرات گذشته و لحظاتی که کسی هنگام وداع یا سفر از او یاد نکرده، سخن میگوید. این بیت بیانگر حس تنهایی و غم در هنگام جدایی است و اشاره دارد به کسانی که هنگام رفتن از انسان دلتنگی نداشته و به او توجه نکردهاند.
2. بخت و آزاد شدن: حافظ به جوانبختی اشاره دارد که اگرچه در گذشته زندگیاش تحت تأثیر تقدیر و روزگار بوده، اما هیچگاه از آزادی واقعی برخوردار نبوده است. در اینجا، حافظ گویی به زندگی انسانهایی اشاره دارد که علیرغم داشتن موقعیتهای خوب، از آزادی درونی و معنوی بیبهرهاند.
3. کاغذین جامه و فلک: حافظ در این بیت از تمثیل کاغذین جامه برای اشاره به وضعیت انسانها در برابر تقدیر الهی و فلک استفاده میکند. او به معنای واقعی زندگی و استقلال در برابر شرایط سخت اشاره دارد و اینکه بسیاری از انسانها نمیتوانند در برابر جریانهای تقدیر ایستادگی کنند.
4. امید به صدا و فرهاد: حافظ در این بیت از فرهاد و نالههای او در کوهها یاد میکند و میگوید که دل به امیدی بسته است که شاید صدای دلنواز و شفابخشی از طرف معشوق به او برسد. این امید در دل حافظ در حالی است که فرهاد در جستجوی معشوق خود در کوهها ناله میکرد و بیجواب ماند.
5. مرغ سحر و شکستن آرزوها: حافظ از مرغ سحر به عنوان نمادی از امید و آرزوهای انسانی یاد میکند که به محض برطرف شدن این امیدها، سایه خود را از چمن باز میگیرد و آرزوها شکست میخورند. این بیت اشاره به ناامیدی و پایان یافتن امیدهای بزرگ در زندگی دارد.
6. پیک صبا و حرکت باد: حافظ از صبا، که به بادهای خوشبوی معروف است، سخن میگوید. او در این بیت اشاره دارد که حتی صبا، که چابکترین و سریعترین باد است، نمیتواند از حرکتی که برای آن تعیین شده تجاوز کند. این مفهوم نشاندهنده سرعت و بیوقفه بودن در زندگی و تغییرات آن است.
7. صنعتِ خداداد و نقش مراد: حافظ میگوید که اگر شخصی از زیباییهای زندگی و صنعت خداوند بهطور کامل بهره نبرد، نمیتواند به خوشبختی و مراد خود دست یابد. این بیت بیانگر اهمیت استفاده از نعمتها و برکتهای زندگی برای رسیدن به اهداف و آرزوهای خود است.
8. مطرب و پردههای جدید: حافظ در این بیت از مطرب خواسته تا پردههای جدیدی را در دستگاه حجاز بنوازد، اشاره به تغییرات و نوآوریهایی در زندگی دارد که همواره نیاز به تحول و تغییر دارند. در اینجا، مطرب به عنوان نمادی از تغییرات و تحول در نظر گرفته شده است.
9. غزلیات و فریادهای حافظ: حافظ در این بیت اشاره به غزلیات خود میکند که به نوعی از فریادهای درونی او هستند. این غزلها نهتنها از دلِ او سخن میگویند، بلکه به نوعی به مخاطب یادآوری میکنند که انسانها باید صدای دل خود را بشنوند و از آن برای دستیابی به حقیقت استفاده کنند.
📌 تفسیر فال:
🔸در لحظات جدایی و سفر، شاید کسی از شما یاد نکند، اما این نباید دلیلی برای ناامیدی شما باشد. بسیاری از زمانها انسانها در مسیر خود مشغول به زندگیشان هستند و شاید فراموش کنند که به شما توجه کنند.
🔸 در زندگی ممکن است با شرایطی مواجه شویم که بخت و تقدیرمان آنطور که میخواهیم پیش نمیرود، اما این به معنای عدم آزادی واقعی نیست. باید به دنبال آزادی درونی و مستقل از دنیای مادی باشیم.
🔸 اگر احساس میکنید در برابر شرایط نابرابر فلک و تقدیر به اشتباه در جایگاهی قرار گرفتهاید، بدانید که راه برای تغییر همیشه باز است. شما میتوانید در برابر شرایط از خود ایستادگی و استقلال نشان دهید.
🔸 در جستجوی حقیقت و آرزوها، ممکن است صداهایی بیجواب به گوش برسد، اما نباید امید را از دست داد. حتی اگر برخی از آرزوها بیجواب بمانند، همچنان باید به جستجوی هدف خود ادامه داد.
🔸 زمانی که امیدهای بزرگ ما شکست میخورند، مانند مرغ سحر که در شب به پرواز درمیآید، باید پذیرفت که بعضی آرزوها ممکن است از دست بروند. اما در همین حال باید به دنبال امیدهای جدید بود.
🔸 در زندگی باید به سرعت و چابکی در حرکت باد توجه کنیم، زیرا این نشاندهنده تغییرات و پیشرفت است. حتی در زمانهای دشوار، حرکت در مسیر پیشرفت و تحول از اهمیت زیادی برخوردار است.
🔸 اگر از زیباییها و نعمتهای زندگی بهره نبریم، نمیتوانیم به خوشبختی و مراد خود دست یابیم. باید از هر لحظه زندگی به درستی استفاده کنیم و به دنبال بهرهبرداری از فرصتها باشیم.
🔸 زندگی همیشه به تغییر نیاز دارد. اگر در مسیر زندگی میخواهید به تغییرات و تحولات دست یابید، باید از پردههای جدید و نوآوریها استقبال کنید. زندگی با تحولات جدید معنی پیدا میکند.
🔸 در مسیر خود باید فریادهای درونی خود را بشنوید و از آنها برای رسیدن به حقیقت استفاده کنید. غزلیات حافظ بیانگر صدای دل هستند که باید از آنها برای درک بهتر زندگی بهره برد.
🎯 توصیه:
🔹 در هنگام جدایی و فقدان توجه دیگران، به خود و مسیرتان اعتماد داشته باشید.
🔹 جستجوی آزادی و خوشبختی واقعی نیاز به تلاش درونی دارد.
🔹 از تغییرات و تحولات زندگی هراسی نداشته باشید. از هر فرصت برای رشد و پیشرفت استفاده کنید.
🔹 در جستجوی آرزوها و حقیقت، هرگز امید را از دست ندهید.
🔹 از زیباییهای زندگی بهره ببرید و در پی خوشبختی و مراد واقعی باشید.
شاهد فال حافظ: شاهد غزل در فال حافظ نقطهی کلیدی تعبیر فال است
رو بر رَهَش نهادم و بر من گذر نکرد
صد لطف چشم داشتم، او یک نظر نکرد
سیلِ سرشک ما ز دلش کین به در نَبُرد
در سنگِ خاره قطرهٔ باران اثر نکرد
یا رب تو این جوانِ دلاور نگاهدار
کز تیرِ آهِ گوشهنشینان حذر نکرد
این ابیات از دلدادگی بینتیجه و بیاعتنایی معشوق سخن میگویند.
در بیت اول، شاعر اشاره میکند که با عشق و امید به سوی معشوق رفت، اما او حتی لحظهای به او نگاه نکرد و بیاعتنا از کنارش گذشت.
در بیت دوم، شاعر از بیرحمی معشوق گلایه میکند و میگوید که حتی اشکهای سوزان عاشق نتوانست دل سنگین او را نرم کند، همانطور که قطرات باران بر سنگ سخت تأثیری ندارند.
در بیت سوم، شاعر با لحنی کنایهآمیز از خداوند میخواهد که این جوانِ بیمهر را حفظ کند، چرا که از تیرِ آهِ دلشکستگان و گوشهنشینان هراسی ندارد.
پیام شاهد فال:
- اگر در انتظار مهر و توجه کسی هستید و او به شما بیاعتناست، شاید بهتر باشد که دلبستگی را رها کنید.
- برخی افراد چنان در دنیای خود غرقاند که حتی عمیقترین احساسات دیگران بر آنها اثری ندارد.
- بهتر است دل را به چیزی بسپارید که ارزش توجه و عشق را دارد، نه کسی که از احساسات شما بیخبر است یا آن را نادیده میگیرد.
🔮 نتیجه شاهد فال: عشق و محبت را باید جایی هزینه کرد که ارزش داشته باشد. اگر کسی به شما بیاعتنایی میکند، به جای اصرار و انتظار، مسیر جدیدی را برای آرامش و رشد خود پیدا کنید.
نکات تفسیر غزل 138 حافظ
وزن غزل: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن
بحر غزل: رمل مثمن مخبون محذوف
قالب شعری: غزل
منبع اولیه:دیوان پرویز ناتل خانلری
مقدمه
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
غزل شماره 137 حافظ :
به سر جام جم آنگه نظر توانی کرد
غزل شماره 139 حافظ :
رو بر رهش نهادم و بر من گذر نکرد