1
2
3
4
5
6
7
رو بر رَهَش نهادم و بر من گذر نکرد
سیلِ سرشک ما ز دلش کین به در نَبُرد
یا رب تو این جوانِ دلاور نگاهدار
ماهی و مرغْ دوش نَخُفت از فغانِ من
میخواستم که میرَمَش اندر قدم چو شمع
جانا کدام سنگدلِ بیکفایت است
کِلکِ زبان کشیدۀ حافظ در انجمن
صد لطف چشم داشتم، او یک نظر نکرد
در سنگِ خاره قطرهٔ باران اثر نکرد
کز تیرِ آهِ گوشهنشینان حذر نکرد
وان شوخْدیده بین که سر از خواب برنکرد
او خود گذر به ما چو نسیمِ سحر نکرد
کاو پیشِ زخمِ تیغِ تو جان را سپر نکرد
با کس نگفت رازِ تو تا تَرکِ سر نکرد
1
رو بر رَهَش نهادم و بر من گذر نکرد
صد لطف چشم داشتم، او یک نظر نکرد
2
سیلِ سرشک ما ز دلش کین به در نَبُرد
در سنگِ خاره قطرهٔ باران اثر نکرد
3
یا رب تو این جوانِ دلاور نگاهدار
کز تیرِ آهِ گوشهنشینان حذر نکرد
4
ماهی و مرغْ دوش نَخُفت از فغانِ من
وان شوخْدیده بین که سر از خواب برنکرد
5
میخواستم که میرَمَش اندر قدم چو شمع
او خود گذر به ما چو نسیمِ سحر نکرد
6
جانا کدام سنگدلِ بیکفایت است
کاو پیشِ زخمِ تیغِ تو جان را سپر نکرد
7
کِلکِ زبان کشیدۀ حافظ در انجمن
با کس نگفت رازِ تو تا تَرکِ سر نکرد
1. گذر نکردن و انتظار: در این بیت، حافظ از کسی که انتظار توجه و محبت از او داشت، اما هیچگاه توجهی به او نکرد، سخن میگوید. او در مسیر زندگیاش چشم به لطف و محبتی داشت که هیچگاه از طرف معشوقش به او داده نشد.
2. سرشک و سنگ: حافظ در این بیت به اشکهای خود و سنگینی دل اشاره میکند. او بیان میکند که اشکهایش نتوانست بر دل سنگی و بیتفاوت طرف مقابل اثری بگذارد. این بیت از رنج و ناراحتی ناشی از بیتوجهی یا سنگدلی معشوق حکایت دارد.
3. دلاور و تیر آه: در اینجا، حافظ از شخصی دلاور که به رغم بسیاری از تهدیدات و دردها، همچنان خود را نگه میدارد، یاد میکند. این شخص همچنان در برابر تیرهای دلشکنانه از خود مقاومت نشان میدهد. حافظ در این بیت به نیروی درونی و شجاعت اشاره دارد که به فرد کمک میکند تا در برابر سختیها مقاومت کند.
4. فغان و خواب: حافظ در این بیت به فریاد و درد دل خود اشاره میکند. او از شب و دلتنگیهایش سخن میگوید و از خواب نرفتن ماهی و مرغ، نمادهایی از دو موجودی که آرامش ندارند، استفاده میکند. اشاره به عدم آرامش در دل حافظ و بیقراری اوست.
5. نسیم سحر و شمع: حافظ در این بیت به نسیم سحر و شمع اشاره دارد تا لحظات زیبای و دلپذیر را توصیف کند. او خواسته است که معشوق همچون نسیم سحر به زندگیاش نفوذ کند، اما هیچگاه به او توجه نکرد. این بیت نمادی از یک طرفه بودن عشق و انتظار است.
6. سنگدلی و زخم: در این بیت، حافظ به سنگدلی معشوق و بیاحساسی او در برابر درد و زخمهای خود اشاره دارد. او به کسی که در برابر درد او بیتفاوت مانده، انتقاد میکند. این اشاره به بیتوجهی معشوق و احساس بیارزشی در برابر اوست.
7. رازِ دل و زبان: در اینجا، حافظ از خود به عنوان کسی یاد میکند که در انجمنهای مختلف از گفتن راز دل خود پرهیز کرده است. او به کسی که رازهای دل او را فاش نکرده، اشاره میکند و میگوید که تا زمانی که معشوق به او توجه نکرده است، هیچگاه راز دل خود را آشکار نساخته است.
📌 تفسیر فال:
🔸 در لحظات ناامیدی و بیتوجهی، اگر از کسی محبت و توجهی انتظار داشتید، نباید در خود غم و ناراحتی را بگذارید. شاید معشوق یا دیگران به دلایلی قادر به پاسخگویی نباشند، اما باید به ادامه راه خود ادامه دهید.
🔸 در برابر کسانی که سنگدل و بیتفاوت به اشکها و دردهای شما هستند، بدانید که آنها قادر به درک احساسات شما نیستند. نباید انرژی خود را برای کسانی که تغییر نمیکنند، هدر دهید.
🔸 در مواجهه با چالشها و تیرهای بیرحمانه زندگی، شجاع باشید و همچنان به حرکت خود ادامه دهید. قدرت درونی خود را حفظ کنید و به خود اعتماد داشته باشید.
🔸 در روزهایی که فریاد و فغان دارید و در دل غم و بیقراری میسوزید، بدانید که آرامش در بیرون از شما نیست. شما باید آرامش درونی را پیدا کنید و از دل خود شروع کنید.
🔸 اگر میخواهید تغییرات و زیبایی را در زندگی خود تجربه کنید، انتظار نداشته باشید که دیگران برای شما همه چیز را تغییر دهند. شما باید خود در مسیر تحول قدم بگذارید.
🔸 در برابر کسانی که بیتوجه به زخمها و دردهای شما هستند، هیچگاه نباید خود را از دست بدهید. شما خود میتوانید به مرهم و آرامش برای خود تبدیل شوید.
🔸 گاهی اوقات نگفتن رازهای دل و حفظ آن برای خود، بهترین راه برای حفظ عزت نفس و آرامش است. از بیان اسرار خود به دیگران در زمانهایی که احساس میکنید به شما احترام نمیگذارند، خودداری کنید.
🎯 توصیه:
🔹 در مواجهه با بیتوجهیها، خود را فراموش نکنید. شما سزاوار محبت و توجه هستید.
🔹 در برابر دردها و چالشها، شجاعت خود را حفظ کنید و به پیش بروید.
🔹 از تغییرات و زیباییهایی که در دل خود میتوانید بهوجود آورید، غافل نشوید.
🔹 در زمانهایی که احساس میکنید کسی به شما توجه نمیکند، به خود و قلب خود گوش دهید.
🔹 رازهای دل خود را زمانی فاش کنید که در مقابل فردی هستید که ارزش آن را دارد.
شاهد فال حافظ: شاهد غزل در فال حافظ نقطهی کلیدی تعبیر فال است
دلبر بِرَفت و دلشدگان را خبر نکرد
یادِ حریفِ شهر و رفیقِ سفر نکرد
یا بختِ من طریقِ مروّت فرو گذاشت
یا او به شاهراهِ طریقت گذر نکرد
من ایستاده تا کُنَمَش جان فدا چو شمع
او خود گذر به ما چو نسیمِ سحر نکرد
این ابیات از جدایی، بیوفایی و بیاعتنایی معشوق سخن میگویند.
در بیت اول، شاعر از این گله دارد که دلبر بیخبر رفت و حتی یادی از دوستان و همراهان خود نکرد.
در بیت دوم، شاعر بین دو احتمال مردد است: یا بختِ او وفا و مروّت را از یاد برده، یا معشوق واقعاً از مسیر انسانیت و وفاداری عبور نکرده است.
در بیت سوم، شاعر خود را مانند شمعی میداند که آماده است برای معشوق جان بدهد، اما او حتی مانند نسیم صبحگاهی لحظهای به شاعر توجه نکرد.
پیام شاهد فال:
- ممکن است در زندگی با کسی روبرو باشید که قدر محبت و وفاداری شما را نمیداند.
- شاید انتظار شما از یک رابطه یا فردی خاص، بیش از آن چیزی است که او توانایی یا تمایل به ارائه آن دارد.
- اگر احساس میکنید که یکطرفه برای کسی یا چیزی تلاش میکنید، بهتر است در مورد ادامه این مسیر تأمل کنید.
🔮 نتیجه شاهد فال: شاید زمان آن رسیده باشد که از انتظارات بیثمر دست بردارید و راهی را بیابید که در آن، قدر محبت و وفاداری شما دانسته شود.
نکات تفسیر غزل 139 حافظ
وزن غزل: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن
بحر غزل: مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف
قالب شعری: غزل
منبع اولیه:دیوان پرویز ناتل خانلری
مقدمه
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
غزل شماره 138 حافظ :
یاد باد آن که ز ما وقت سفر یاد نکرد
غزل شماره 140 حافظ :
دلبر برفت و دلشدگان را خبر نکرد