1
2
3
4
5
6
7
8
9
حاصلِ کارگه کون و مکان این همه نیست
از دل و جان شرفِ صحبتِ جانان غرض است
مِنَّتِ سِدره و طوبی ز پیِ سایه مکش
دولت آن است که بی خونِ دل افتد به کنار
پنج روزی که در این مرحله مهلت داری
بر لبِ بحرِ فنا منتظریم، ای ساقی
دردمندیِّ منِ سوختهٔ زار نَزار
زاهد ایمن مشو از بازیِ غیرت، زنهار
نام حافظ رقمِ نیک پذیرفت ولی
باده پیش آر که اسبابِ جهان این همه نیست
همه آن است و گرنی دل و جان این همه نیست
که چو خوش بنگری ای سروِ روان این همه نیست
ور نه با سعی و عمل باغِ جَنان این همه نیست
خوش بیاسای زمانی که زمان این همه نیست
فرصتی دان که ز لب تا به دهان این همه نیست
ظاهرا حاجتِ تقریر و بیان این همه نیست
که ره صومعه تا دیرِ مغان این همه نیست
پیش رندان رقمِ سود و زیان این همه نیست
1
حاصلِ کارگه کون و مکان این همه نیست
باده پیش آر که اسبابِ جهان این همه نیست
2
از دل و جان شرفِ صحبتِ جانان غرض است
همه آن است و گرنی دل و جان این همه نیست
3
مِنَّتِ سِدره و طوبی ز پیِ سایه مکش
که چو خوش بنگری ای سروِ روان این همه نیست
4
دولت آن است که بی خونِ دل افتد به کنار
ور نه با سعی و عمل باغِ جَنان این همه نیست
5
پنج روزی که در این مرحله مهلت داری
خوش بیاسای زمانی که زمان این همه نیست
6
بر لبِ بحرِ فنا منتظریم، ای ساقی
فرصتی دان که ز لب تا به دهان این همه نیست
7
دردمندیِّ منِ سوختهٔ زار نَزار
ظاهرا حاجتِ تقریر و بیان این همه نیست
8
زاهد ایمن مشو از بازیِ غیرت، زنهار
که ره صومعه تا دیرِ مغان این همه نیست
9
نام حافظ رقمِ نیک پذیرفت ولی
پیش رندان رقمِ سود و زیان این همه نیست
۱. ناپایداری دنیا: حافظ بیان میکند که آنچه در جهان میبینیم، همهی حقیقت نیست. دنیا زودگذر است و نباید دل به آن بست. بنابراین، پیشنهاد میکند که به جای نگرانی دربارهی دنیا، باده (نماد شادی و رهایی) بیاورند.
۲. هدف اصلی، عشق و وصال جانان است: حافظ اشاره دارد که هدف نهایی، عشق و ارتباط روحانی با معشوق است. اگر این ارتباط برقرار نشود، دل و جان نیز بیارزش خواهند بود.
۳. بیارزش بودن ظواهر در برابر حقیقت: او میگوید که نباید به دنبال سایهی درختان بهشتی (نماد لذتهای زودگذر) بود، زیرا در برابر زیبایی حقیقی معشوق، اینها بیارزشاند.
۴. سعادت واقعی، فراتر از تلاش ظاهری است: حافظ میگوید که اگر سعادت واقعی نصیب کسی شود، بدون سختی و خوندلخوردن حاصل میشود، در غیر این صورت، با تلاش و زحمت هم نمیتوان آن را به دست آورد.
۵. لذت بردن از لحظات زندگی: او توصیه میکند که در مدت کوتاه زندگی، باید از لحظات لذت برد و زیاد نگران گذر زمان نبود، زیرا دنیا و زمان، دائمی و پایدار نیستند.
۶. فرصتها زودگذرند: حافظ از ساقی میخواهد که برایش باده بیاورد، زیرا در این دنیای فانی، فاصلهی میان لب و دهان (فرصت زندگی) بسیار کوتاه است و نباید آن را از دست داد.
۷. درد و رنج عاشق، نیاز به توضیح ندارد: او اشاره دارد که درد و اندوه عاشق، به حدی آشکار است که نیازی به بیان ندارد.
۸. هشدار به زاهدان و عابدان: حافظ به زاهدان هشدار میدهد که مغرور نشوند، زیرا فاصلهی میان صومعه (ریاضت و زهد) و دیر مغان (عشق و رندی) زیاد نیست و ممکن است ناگهان در مسیر دیگری قرار گیرند.
۹. بیاعتباری ظواهر دنیوی در میان رندان: در پایان، حافظ اشاره میکند که نام او در میان اهل عرفان و رندان، نه به خاطر سود و زیان دنیوی، بلکه به خاطر شناخت حقیقت پذیرفته شده است.
📌 نتیجه فال:
🔹 دنیا زودگذر است و نباید به آن دلبسته شد.
🔹 عشق و ارتباط با حقیقت، مهمترین هدف زندگی است.
🔹 فرصتها کوتاهاند، باید از زندگی لذت برد.
🔹 مواظب باش که غرور تو را فریب ندهد.
🔹 موفقیت واقعی، چیزی فراتر از تلاشهای ظاهری است.
🔹 در میان اهل معرفت، ارزش انسانها به حقیقتجوییشان بستگی دارد، نه به سود و زیان مادی.
🎯 توصیه:
🔸 قدر لحظات زندگی را بدان و از آنها لذت ببر.
🔸 به ظواهر و لذتهای فریبنده دل مبند.
🔸 غرور و خودبینی را کنار بگذار و حقیقت را جستجو کن.
🔸 به دنبال عشق حقیقی و معنویت باش، زیرا تنها آن پایدار است.
شاهد فال حافظ: شاهد غزل در فال حافظ نقطهی کلیدی تعبیر فال است
جز آستان توام در جهان پناهی نیست
سر مرا بجز این در، حواله گاهی نیست
عدو چو تیغ کِشد، من سپر بیندازم
که تیر ما بجز از نالهای و آهی نیست
چرا ز کویِ خرابات روی برتابم
کزین به ام، به جهان هیچ رسم و راهی نیست
این ابیات نشاندهندهی اوج تسلیم و توکل شاعر به معشوق (که میتواند نمادی از خداوند یا عشق حقیقی باشد) است. در بیت اول، شاعر اعلام میکند که در تمام جهان، هیچ پناهگاهی جز آستان محبوب برای او وجود ندارد و تنها مأمن او، این درگاه است. در بیت دوم، با بیانی حماسی اما پر از تواضع، نشان میدهد که در برابر دشمنان و سختیها، بهجای مبارزهی فیزیکی، تنها سلاح او ناله و آه است، که نشانی از تسلیم در برابر عشق یا سرنوشت دارد. در بیت سوم، شاعر بیان میکند که چرا باید از کوی خرابات (نماد رهایی و بیپروایی در عشق و عرفان) دوری کند، درحالیکه هیچ راه و رسم دیگری در دنیا بهاندازهی آن مطلوب و درست نیست.
پیام شاهد فال:
- تو تنها به یک مبدأ حقیقی تکیه داری و هیچ پناهی جز آن برایت نیست.
- در برابر سختیها، نیازی به جنگ و جدال نداری؛ آرامش و توکل، قویترین سپر توست.
- مسیر عشق و عرفان، بهترین راه برای آرامش و رهایی از دغدغههای زندگی است.
🔮 نتیجه شاهد فال: این فال نشان میدهد که اگر در شرایط سخت و دشواری هستید، نگران نباشید، زیرا پناه و آرامش شما در ایمان، عشق و توکل به حقیقت نهفته است. بهجای مبارزه بیهوده، با صبر و آرامش مسیر خود را ادامه دهید، چراکه بهترین راه همان است که قلب شما را آرام میکند.
نکات تفسیر غزل 75 حافظ
وزن غزل: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن
بحر غزل: رمل مثمن مخبون محذوف
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: دیوان پرویز ناتل خانلری
مقدمه
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
غزل شماره ۷۴ حافظ :
روشن از پرتو رویت نظری نیست که نیست
غزل شماره ۷۶ حافظ :
جز آستان توام در جهان پناهی نیست