1
2
3
4
5
6
7
8
9
جز آستان توام در جهان پناهی نیست
عدو چو تیغ کِشد، من سپر بیندازم
چرا ز کویِ خرابات روی برتابم
زمانه گر بزند آتشم به خرمنِ عمر
غلامِ نرگسِ جَمّاشِ آن سَهی قدم
مباش در پی آزار و هر چه خواهی کن
عِنان کشیده رو ای پادشاهِ کشورِ حُسن
چنین که از همه سو دامِ راه میبینم
خزینهٔ دلِ حافظ به زلف و خال مده
سر مرا بجز این در، حواله گاهی نیست
که تیر ما بجز از نالهای و آهی نیست
کزین به ام، به جهان هیچ رسم و راهی نیست
بگو بسوز که بر من به برگِ کاهی نیست
که از شرابِ غرورش به کس نگاهی نیست
که در شریعتِ ما غیر از این گناهی نیست
که نیست بر سر راهی که دادخواهی نیست
بِه از حمایتِ زلفت مرا پناهی نیست
که کارهای چنین، حَدِّ هر سیاهی نیست
1
جز آستان توام در جهان پناهی نیست
سر مرا بجز این در، حواله گاهی نیست
2
عدو چو تیغ کِشد، من سپر بیندازم
که تیر ما بجز از نالهای و آهی نیست
3
چرا ز کویِ خرابات روی برتابم
کزین به ام، به جهان هیچ رسم و راهی نیست
4
زمانه گر بزند آتشم به خرمنِ عمر
بگو بسوز که بر من به برگِ کاهی نیست
5
غلامِ نرگسِ جَمّاشِ آن سَهی قدم
که از شرابِ غرورش به کس نگاهی نیست
6
مباش در پی آزار و هر چه خواهی کن
که در شریعتِ ما غیر از این گناهی نیست
7
عِنان کشیده رو ای پادشاهِ کشورِ حُسن
که نیست بر سر راهی که دادخواهی نیست
8
چنین که از همه سو دامِ راه میبینم
بِه از حمایتِ زلفت مرا پناهی نیست
9
خزینهٔ دلِ حافظ به زلف و خال مده
که کارهای چنین، حَدِّ هر سیاهی نیست
۱. تنها پناهگاه حقیقی: حافظ میگوید که در این دنیا، جز درگاه معشوق (که میتواند خداوند باشد)، هیچ پناهگاه دیگری ندارد و سرنوشت او تنها به این درگاه وابسته است.
۲. واکنش عاشق در برابر دشمنیها: او اشاره دارد که اگر دشمن قصد جنگ و خونریزی داشته باشد، او سلاحی جز ناله و آه ندارد و به جای مقابله، تسلیم عشق و معنویت میشود.
۳. اهمیت خرابات (مکان رندی و آزادی): حافظ میپرسد که چرا باید از خرابات (نماد رهایی از تعصبات و قیدهای دنیوی) روی بگرداند، در حالی که در جهان، راهی بهتر و درستتر از آن نمیشناسد.
۴. پذیرش سختیها و سرنوشت: او اعلام میکند که حتی اگر دنیا او را به آتش بکشد، باز هم مقاومت میکند، زیرا زندگی او بهاندازهی یک برگ کاه ارزش دنیوی ندارد.
۵. ستایش معشوق مغرور: حافظ غلام چشمان مست و افسونگر معشوقی است که از شدت غرور، حتی نگاهی به کسی نمیاندازد.
۶. اصل اساسی در زندگی: آزار نرساندن: او تأکید دارد که در آیین او، تنها گناه واقعی، آزار دیگران است. پس انسان آزاد است، به شرطی که کسی را نیازارد.
۷. هشدار به زیبایی و قدرت معشوق: حافظ معشوق را به پادشاهی تشبیه میکند و از او میخواهد که با دقت گام بردارد، زیرا در این دنیا، همیشه کسی هست که از او شکایت کند.
۸. تنها پناهگاه در برابر سختیها: او در دنیایی پر از دامها و موانع، تنها راه نجات را در زلف یار (نماد حمایت و محبت معشوق) میداند.
۹. ارزش دل و روح انسان: حافظ توصیه میکند که نباید دل را به هر کسی سپرد، زیرا ارزش روح و احساسات انسان، فراتر از این است که در اختیار هر فردی قرار گیرد.
📌 نتیجه فال:
🔹 در زندگی، تنها پناهگاه واقعی خداوند و عشق راستین است.
🔹 در برابر سختیها و دشمنیها، مقاومت همراه با آرامش داشته باش.
🔹 به دنبال راهی باش که حقیقت و آزادی در آن باشد.
🔹 ناملایمات زندگی را بپذیر و نگران از دست دادن چیزهای دنیوی نباش.
🔹 در روابط خود مراقب باش که به چه کسی اعتماد میکنی.
🔹 هر چه میخواهی انجام بده، اما آزار رساندن به دیگران تنها گناه حقیقی است.
🎯 توصیه:
🔸 از گرفتاریهای دنیا نترس و در سختیها، تنها به معشوق و خداوند توکل کن.
🔸 در برابر دشمنان، به جای جنگ و خشونت، صبوری و عشق را انتخاب کن.
🔸 در مسیر زندگی، تنها به ظاهر افراد و دنیا دل مبند.
🔸 دل و روح خود را به هر کسی نسپار و ارزش آن را بدان.
شاهد فال حافظ: شاهد غزل در فال حافظ نقطهی کلیدی تعبیر فال است
کنون که میدمد از بوستان نسیمِ بهشت
من و شرابِ فرحبخش و یارِ حورسرشت
گدا چرا نزند لافِ سلطنت امروز
که خیمه سایهٔ ابرست و بزمگه لبِ کِشت
چمن حکایتِ اردی بهشت میگوید
نه عارف است که نسیه خرید و نقد بِهِشت
این ابیات نشاندهندهی لذت از لحظهی حال و بهرهگیری از نعمات زندگی است. در بیت اول، شاعر با تصویری زیبا از وزش نسیم بهاری و حضور شراب و یار، لحظات خوشی و آرامش را توصیف میکند. در بیت دوم، اشاره دارد که در این شرایط مطلوب، حتی گدا نیز میتواند احساس پادشاهی کند، زیرا طبیعت با سایهی ابر و سرسبزی خود، فضایی شاهانه پدید آورده است. در بیت سوم، شاعر با نگاهی کنایهآمیز، بر لذت بردن از دنیا تأکید میکند و میگوید که عارفان، وعدهی بهشت را به آینده موکول میکنند، اما خردمند کسی است که از “بهشت حاضر”، یعنی زیباییهای این دنیا، بهره ببرد.
پیام شاهد فال:
- از لحظات خوش زندگی غافل نشو و از آنها لذت ببر.
- نعمتهای دنیا را دست کم نگیر، گاهی فرصتهایی که در اختیار داری از آنچه انتظارش را داری ارزشمندتر است.
- به جای نگرانی دربارهی آینده، لحظهی اکنون را دریاب و قدردان باش.
🔮 نتیجه شاهد فال: این فال نشان میدهد که فرصتهای خوبی در مسیر تو قرار دارد. اگر درگیر نگرانی و تردید هستی، بهتر است به جای تعلل، از موقعیتهایی که در اختیار داری استفاده کنی. لذتهای زندگی را کوچک نشمار و شکرگزار آنچه در لحظه داری باش، چراکه این خود نوعی بهشت است.
نکات تفسیر غزل 76 حافظ
وزن غزل: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن
بحر غزل: مجتث مثمن مخبون محذوف
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: دیوان پرویز ناتل خانلری
مقدمه
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
غزل شماره ۷۵ حافظ :
حاصل کارگه کون و مکان این همه نیست
غزل شماره ۷۷ حافظ :
کنون که میدمد از بوستان نسیم بهشت